QGIS 2.14 Essen

 

W ostatnim dniu lutego br. ukazała się kolejna wersja QGIS 2.14, tym razem o nazwie Essen. Miasto Essen w zachodnich Niemczech było dwukrotnie (w 2012 i 2014 r.) miejscem spotkań twórców aplikacji. Jest to edycja o wydłużonym wsparciu technicznym (LTR – Long Term Release), dzięki czemu kolejne, poprawione wersje będą pojawiały się przez kolejny rok (jednak bez nowych funkcjonalności). Jednocześnie wersja 2.8 nie jest już wspierana przez programistów projektu. Z naszej strony sugerujemy jednak wstrzymać się z migracją do wydania pierwszej wersji poprawkowej dla tego wydania (2.14.1). Dzięki temu większa jest pewność, że nie natrafimy na poważniejsze błędy, które mogą ujawnić się po premierze.

GIS Support jest brązowym sponsorem QGIS. Ponadto swój wkład finansowy w rozwój aplikacji wśród polskich podmiotów wniosła Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie (srebrny sponsor) oraz QGIS Polska (brązowy sponsor). Zachęcamy do wsparcia finansowego inne organizacje i firmy wykorzystujące QGIS w swojej pracy, co pozwoli na dalszy rozwój projektu.

Poniżej przedstawiamy kilka najciekawszych wg nas zmian w stosunku do poprzedniej wersji. Wizualny przegląd zmian przygotowany przez autorów można znaleźć na oficjalnej stronie.

Na wstępie warto zaznaczyć, że instalując QGIS poprzez instalator Osgeo4W mamy możliwość zainstalowania biblioteki GDAL/OGR w wersji 2.0, która posiada wiele nowych funkcjonalności i usprawnień w stosunku do poprzedniej wersji 1.x.

Edycja i zarządzanie danymi

Jedną z ciekawszych nowości są wirtualne warstwy. Jest to nowy typ warstwy powstały poprzez wykonanie zapytania SQL na innym źródle danych (warstwie lub tabeli). Powstała warstwa jest dynamicznie aktualizowana, dzięki czemu zmiany w źródle są również widoczne na powiązanej, wirtualnej warstwie. Można również tworzyć złączenia pomiędzy różnymi źródłami danych i pozyskiwać dane z dwóch lub więcej tabel jednocześnie. Co ciekawe zapytania SQL można wykonywać na wszystkich obsługiwanych formatach danych. We wcześniejszych wersjach QGIS podobna funkcjonalność dostępna była przez wtyczkę DB Manager, jedna tylko dla wspieranych baz danych tjh. PostgreSQL, SpatiaLite i Oracle Database. Stworzone wirtualne warstwy są tylko do odczytu. Język SQL oparty jest na dialekcie SpatiaLite, co pozwala wykorzystać bogaty zestaw udostępnianych przez tą bibliotekę funkcji. Dostęp do tworzenia wirtualnych warstw można uzyskać z paska narzędzi lub wtyczki DB Manager.

Trace digitising tool to narzędzie znane wcześniej z wtyczki AutoTrace, która została zaimplementowana w QGIS. Pozwala ono na zautomatyzowaną digitalizację linii i poligonów wzdłuż krawędzi innych obiektów, również z innych warstw. Dzięki temu można szybko narysować skomplikowany wzór wskazując jedynie punkt początkowy i końcowy. Pozostałe punkty są automatycznie wyliczane za pomocą algorytmu Dijkstra do wyznaczania najkrótszej drogi. Więcej informacji o tym narzędziu, wraz z poglądowymi filmikami, można znaleźć na blogu Lutra Consulting.

Dodane w QGIS 2.10 wsparcie dla krzywych zostało wzbogacone o ich obsługę przez dwa sterowniki. Pierwszy umożliwia odczyt geometrii WKT zawierającej krzywe z plików tekstowych, drugi to sterownik dla warstw tymczasowych (memory layers). Dodatkowo, jeśli QGIS działa razem z biblioteką OGR w wersji co najmniej 2.0 to poradzi sobie z tym typem geometrii we wspierających go formatach m.in. GML.

Tabela atrybutów została wzbogacona o przycisk odświeżania danych, dzięki czemu nie trzeba zamykać i ponownie jej otwierać jeśli dane zostały zmienione np. poza QGIS. Menu pod prawym przyciskiem myszy na rekordzie wzbogaciło się o możliwość zbliżenia do wybranego obiektu. Wcześniej należało zaznaczyć obiekt i kliknąć Powiększ do zaznaczonych na pasku narzędzi QGIS.

Kalkulator pól zyskał możliwość bezpośredniej edycji geometrii obiektów. Jeśli zaznaczymy pole Aktualizuj istniejące pole to na samym dole znajdziemy pozycję <geometry>. Należy pamiętać, że użyte funkcje muszą zwrócić geometrię w odpowiednim typie. Na szczęście QGIS wzbogacił się o wiele funkcji umożliwiających tworzenie nowych jak i modyfikowanie istniejących geometrii. Funkcje te mogą również zostać wykorzystane w kreatorze zapytań.

Etykietowanie

Użytkownicy otrzymali większą kontrolę nad kolejnością wyświetlania etykiet. Opcja Label z-index umożliwia określenie kolejności dodawania etykiet do mapy. Napisy z warstwy z wyższą wartością z-index będą wyświetlane ponad etykietami z niższą wartością. z-index można również zdefiniować dla pojedynczych obiektów danej warstwy w oparciu o atrybuty. Diagramy również otrzymały tą opcję (jednak bez możliwości jej określenia z atrybutów) co pozwala kontrolować kolejność wyświetlania diagramów i nachodzących na nie etykiet.

Dla warstw punktowych został dodany nowy sposób wyznaczania położenia etykiety – tryb kartograficzny (Cartographic). W pierwszej kolejności tekst jest testowany w górnej, prawej części od obiektu. Jeśli wykryto kolizję z inną etykietą to sprawdzane są inne pozycje wg kolejności: góra-lewo, dół-prawo, dół-lewo, środek-prawo, środek-lewo, góra (lekko z prawej strony), dół (lekko z lewej strony). Kolejność jak i występowanie poszczególnych warunków może zostać zmieniona poprzez nadpisanie w oparciu o dane z tabeli atrybutów.

Drugą nowością etykietowania warstw punktowych jest możliwość ustawienia odstępu etykiety nie tylko od samego punktu, ale również symbolu reprezentującego ten punkt. Pozwala to uniknąć sytuacji gdy tekst nachodzi na symbol, szczególnie jeśli jego rozmiar nie jest stały, a uzależniony od wartości atrybutów.

Stylizacja

QGIS został wzbogacony o kolejny rodzaj stylizacji umożliwiający tworzenie symbolizacji 2.5 D. Dzięki niemu można nadać ciekawe efekty w tworzonej mapie np. ukazać wysokość budynków lub stworzyć efektowny kartogram. Co ciekawe renderer wykorzystuje istniejące już możliwości stylizacji. Pozwala to po utworzeniu stylu 2.5 D przełączenie się na inny rodzaj stylizacji i dodatkowo uatrakcyjnić wygląd obiektów np. zmieniając kolor poszczególnych kategorii obiektów. Niestety, problemem może być wydajność tego typu stylizacji, szczególnie przy większej ilości obiektów. Czasami również pojawiają się błędy jeśli poligony graniczą ze sobą. Miejmy nadzieję, że w przyszłości problemy te zostaną poprawione.

W powiązaniu ze stylizacją 2.5 D zostały również wprowadzone dwie nowe funkcjonalności. Pierwsza umożliwia zdefiniowanie kolejności rysowania obiektów na mapie. Porządek może być ustalony na podstawie atrybutu lub wyrażenia. Można również określić czy brak wartości (NULL) ma być na początku czy końcu kolejki.

Drugą nowością jest możliwość przekształcenia geometrii obiektu przed jej narysowaniem, co również wpływa na możliwości jego stylizacji. Po wybraniu typu warstwy symbolu Geometry generator można wpisać formułę, która przekształci geometrię obiektu np. stworzyć bufor wokół punktów. Należy jednocześnie zmienić typ geometrii na odpowiadający wynikowi podanej formuły np. dla funkcji buffor powstaje poligon, któremu możemy dodać gradient lub wypełnienie ukośnymi liniami.

Znacznie ułatwiono zmianę koloru symbolu. Jeśli warstwa ma ustawiony symbol pojedynczy to po wybraniu z menu kontekstowego warstwy pozycji Style zobaczymy kontrolkę do wyboru nowego koloru bez konieczności otwierania właściwości warstwy. Jeśli ustawiony jest inny typ stylizacji (np. symbol stopniowy lub unikalna wartość) dostęp do tej kontrolki można uzyskać klikając prawym klawiszem na wybrany symbol. Dodatkowo, pod kontrolką znajduje się przycisk Edit symbol, który pozwala szybko otworzyć okno edycji symbolu.

Z mniejszych nowości związanych ze stylizacją warto jeszcze wspomnieć o przycisku umożliwiającym zduplikowanie zaznaczonej warstwy symbolu, co ułatwia przygotowanie stylu składającego się z wielu podobnych warstw. Dodano również możliwość wklejenia stylu do wszystkich zaznaczonych warstw jednocześnie.

Narzędzia geoprocessingu

Panel narzędzi geoprocessingu został ujednolicony poprzez usunięcie widoku uproszczonego, teraz algorytmy są zawsze przypisane do swojego źródła (GDAL/OGR, SAGA, QGIS itp.). Wyszukiwanie algorytmów sprawdza również nieaktywne źródła danych. Można je wyświetlić na liście i włączyć bez konieczności przechodzenia do opcji. Tryb wsadowy umożliwia zapisanie aktualnej konfiguracji i późniejsze jej otwarcie. Pomoc do algorytmu wyświetlana jest teraz z prawej strony od jego konfiguracji, a nie w osobnej zakładce. Geoprocessing udostępnia teraz algorytmy z modułów v.net GRASS GIS (tylko w wersji 7). Pozwalają one na prowadzenie analiz sieciowych takich jak najkrótsza droga czy wyznaczanie izochron.

Aby zwiększyć niezawodność działania algorytmów geoprocessingu stworzony został nowy zestaw narzędzi do ich testowania. Testy tworzone są w formacie YAML, w którym określa się dane wejściowe, parametry i dane wyjściowe danego algorytmu. Z czasem baza testów będzie z pewnością rozwijana, można również przeczytać jak stworzyć je samemu.

QGIS Server

Zmiany nie ominęły również QGIS Server do publikowania danych przestrzennych. Przede wszystkim warto wspomnieć o możliwości włączenia zgodności usług z INSPIRE. Po aktywowaniu i ustawieniu opcji metadane są wzbogacone o dodatkowe informacje zgodnie z tą dyrektywą. Do zapytania GetFeatureRequest usługi WFS można dodać parametr STARTINDEX określający indeks obiektu, od którego mają zostać zwracane obiekty (wcześniejsze zostają pominięte). W połączeniu z parametrem MAXFEATURES (określa maksymalną liczbę zwracanych obiektów) pozwala na stronicowanie wyników żądania. We właściwościach projektu można znaleźć narzędzie do sprawdzenia czy konfiguracja usługi nie zawiera błędów (np. zduplikowane nazwy warstw, brakująca definicja kodowania znaków) oraz opcję usuwającą artefakty podczas generowania kafli kosztem mniejszej szybkości działania.

 

Z innych nowości warto wymienić:

• usprawnienia przyspieszające niektóre operacje na dużych zbiorach danych m.in:
  • zapisywanie zaznaczonych obiektów,
  • aktualizację atrybutów wybranych obiektów kalkulatorem pól,
  • przybliżenie do zaznaczonych obiektów,
  • zmniejszenie zapotrzebowania na pamięć podczas otwierania dużych warstw,
• więcej funkcji statystycznych dostępnych podczas scalania obiektów warstwy,
• wyświetlanie wartości z/m przez narzędzie identyfikacji,
• wymuszenie typu geometrii przy zapisywaniu warstwy do nowego pliku (jeśli konwersja jest możliwa),
• nowe funkcje w kreatorze zapytań i kalkulatorze pól.