Niedawno pisaliśmy o instalacji QGIS w Windows. Tym razem opiszemy jak zainstalować QGIS 3 w Linux przy jednoczesnym zachowaniu wersji 2.18 LTR.
Po premierze QGIS 3 wielu użytkowników chciałoby przetestować nową wersję aplikacji jednocześnie bez konieczności pozbywania się wersji 2.18. W przypadku systemu Windows sprawa jest dosyć prosta i można zainstalować niezależne wersje z samodzielnych instalatorów lub korzystając z OSGeo4W. Problem jednak robi się w przypadku systemów Linux. Poniżej opisujemy w jaki sposób można zainstalować obie wersje QGIS na systemie Ubuntu, na podstawie wpisu autorstwa Narcélio de Sá i własnych doświadczeń. Przypominamy, że migracja na nowego QGIS nie jest obecnie zalecana ze względu na problemy ze stabilnością i błędami, które wynikają z dużej liczby zmian dokonanych w kodzie źródłowym. QGIS 3 stanie się domyślną wersją systemową. Wynika to z faktu, że w repozytorium conda-forge dostępny jest tylko 2.18, więc wersję nowszą należy zainstalować z oficjalnego repozytorium. Jeśli na komputerze jest już zainstalowany QGIS w wersji 2, to najpierw należy go usunąć, natomiast w przypadku gdy mamy QGIS 3 można przejść do punktu 3.
1) Dodanie repozytorium QGIS:
Należy podać poniższe repozytoria do menedżera pakietów, szczegółowa instrukcja dostępna jest na oficjalnej stronie QGIS:
deb https://qgis.org/debian WERSJA_UBUNTU main deb-src https://qgis.org/debian WERSJA_UBUNTU main
Jako WERSJA_UBUNTU należy podać nazwę kodową swojej wersji systemu np.:
- xenial dla 16.04,
- yakkety dla 16.10,
- artful dla 17.10,
- bionic dla 18.04.
Dodatkowo w przypadku Ubuntu 16.04 lub starszej należy dodać repozytorium ubuntugis-unstable:
sudo add-apt-repository ppa:ubuntugis/ubuntugis-unstable
Aby pobierać dane z repozytoriów QGIS koniecznym jest dodanie klucza publicznego:
sudo apt-key adv --keyserver keyserver.ubuntu.com --recv-key CAEB3DC3BDF7FB45
Na koniec należy zaktualizować listę pakietów:
sudo apt-get update
2) Instalacja QGIS 3
Aby sprawdzić dostępne do instalacji wersje można wykonać polecenie:
apt-cache policy qgis
Na pierwszym miejscu powinna wyświetlić się wersja 3. Aby zainstalować QGIS z zależnościami należy wpisać komendę:
sudo apt-get install qgis python-qgis qgis-plugin-grass
QGIS 3 wymaga pakietu GDAL w wersji >=2.2.2 – możliwe, że repozytorium unstable dla Ubuntu 16.04 będzie miało z tym problem. W takim wypadku pakiet jest dostępny do pobrania i ręcznej instalacji ze strony Debiana.
3) Instalacja QGIS 2
QGIS 2 korzysta z tych samych pakietów co QGIS 3, jednak w innych wersjach. Aby możliwe było ich współistnienie na jednym systemie, QGIS 2 zostanie zainstalowany w izolacji, za pomocą osobnego menedżera pakietów (Conda), który tworzy swoje wirtualne środowisko.
1) Instalacja Minicondy:
Ze strony https://conda.io/miniconda.html należy pobrać wersję dla Pythona 2.7 i swojej wersji systemu. Przed uruchomieniem instalatora trzeba dodać do pliku uprawniania do wykonywania:
chmod +x Miniconda2-latest-Linux-x86_64.sh
Następnie należy uruchomić instalator i postępować zgodnie z poleceniami. Instalator zapyta gdzie zainstalować folder z aplikacją. Pozostałe opcje można zostawić domyślne.
Instalując Miniconda, jeśli zaznaczono opcję dodania folderu miniconda do zmiennej PATH, może zmienić się wersja domyślnie uruchamianego Pythona. Aby wrócić do stanu poprzedniego, ze zmiennej PATH można usunąć lub przesunąć na koniec zmiennej ścieżkę do folderu miniconda.
2) Instalacja QGIS 2 przez Conda:
Pliki wykonywalne pakietu Conda, z których będziemy korzystać (conda, activate, deactivate) znajdują się w katalogu instalacyjnym, podkatalog bin (np. /home/user/miniconda2/bin), więc wykonując polecenia należy przejść do tego katalogu lub wpisywać pełne ścieżki poleceń. W pierwszej kolejności należy dodać repozytorium:
conda config --add channels conda-forge
Następnie tworzymy wirtualne środowisko i instalujemy QGIS 2:
conda create -n qgis2 -c conda-forge qgis=2
qgis2 to nazwa utworzonego środowiska.
4) Uruchomienie QGIS 3
Ikona powinna być dostępna normalnie w dashu, w terminalu można też wpisać:
qgis
5) Uruchomienie QGIS 2
W celu uruchomienia QGIS 2.18 należy najpierw w terminalu aktywować wirtualne środowisko Conda:
source activate qgis2
i wywołać aplikację:
qgis
Aby wyłączyć wirtualne środowisko należy wykonać polecenie:
source deactivate
6) Utworzenie skrótu dla QGIS 2
Żeby ułatwić uruchamianie QGIS 2, można stworzyć launcher, który będzie pokazywał się w dashu tak jak dla QGIS 3. W tym celu należy utworzyć plik /usr/share/applications/qgis2.desktop z następującą zawartością:
[Desktop Entry] Version=1.0 Type=Application Name=QGIS 2.18 Comment=QGIS 2.18 Exec=gnome-terminal -e "bash -c 'cd /home/user/miniconda2 && source bin/activate qgis2 && qgis'" Icon=qgis2 Terminal=true StartupNotify=false Categories=Geography;Science;Qt; StartupWMClass=Qgis
W powyższym przykładzie należy wprowadzić swoją ścieżkę do miniconda2 lub jako parametr user wpisać $USER, co spowoduje wpisanie nazwy zalogowanego użytkownika. Ikonę QGIS 2 można pobrać z Wikipedii, należy ją umieścić w folderze /usr/share/pixmaps i nazwać ją zgodnie z parametrem Icon w pliku qgis2.desktop np. qgis2.png. Następnie, aby QGIS 2 pojawiał się na liście programów należy wykonać polecenie:
sudo update-desktop-database
lub wylogować się i zalogować ponownie.